1884 Üsküp doğumlu Türk Edebiyatı’nın en önemli şairlerinden Yahya Kemal Beyatlı’nın, Kendi Gök Kubbemiz adlı kitabında yer alan memleketi Üsküp’e yazdığı “Kaybolan Şehir” adlı şiiri.
Yahya Kemal, Kaybolan Şehir şiirinde Üsküp ile Bursa’yı birbirine benzetmektedir.
Ünlü şair, Türklüğün ve İslamiyet’in Anadolu’ya yayıldığı Osmanlı’nın ilk başkenti Bursa’yı, Türlüğün ve İslamiyet’in balkanlara yayılmasında büyük role sahip Üsküp’e benzetmektedir.
Ayrıca memleketi Üsküp’e olan özlemini, şehirden ayrılsa da her zaman memleketinin kendisinde yerinin ayrı olduğunu bu şiiriyle getirmiştir.
Kaybolan Şehir
Üsküp ki Yıldırım Beyazıd Han diyârıdır,
Evlad-ı Fatihân’a onun yâdigârıdır.
Firûze kubbelerle yalnız bizim şehrimizdi o;
Yalnız bizimdi, çehre ve rûhiyla biz’di o.
Üsküp ki Şar Dağ’ında devâmıydı Bursa’nın.
Bir lâle bahçesiydi dökülmüş temiz kanın.
Üç şanlı harbin arş’a asılmış silâhları
Parlardı yaşlı gözlere bayram sabahları.
Ben girmeden hayâtı şafaklandıran çağa,
Bir sonbaharda annemi gömdük o toprağa.
İs’a Bey’in fetihte açılmış mezarlığı
Hulyâma âhiret gibi nakşetti varlığı.
Vaktiyle öz vatanda bizimken, bugün niçin
Üsküp bizim değil? Bunu duydum, için için.
Kalbimde bir hayâli kalıp kaybolan şehir!
Ayrılmanın bıraktığı hicran derindedir!
Çok sürse ayrılık, aradan geçse çok sene,
Biz sende olmasak bile, sen bizdesin gene.
Yahya Kemal Beyatlı
ŞİİR İÇİN BİR TAHLİL DENEMESİ:
(Hazırlayan: Pelin Özkan)
“Kaybolan Şehir”, Yahya Kemal’in memleketi Üsküp için kaleme aldığı ağıtıdır. Şehrin önce Yıldırım Bayezit Han zamanında fethedildiğini, “evlad-ı fatihan” ın yani Anadolu ve Rumeli fatihlerinin çocuklarının yadigarı olduğunu söyler. Üsküp, Yahya Kemal’in şahsiyetine etki eden en önemli unsurlardan biridir ve bu şiir bunu gösteren önemli bir kaynaktır. Üsküp, medeni seviyeleri yüksek olan atalarımızın şehri imar etme konusundaki en güzel örneklerinden biridir. Yahya Kemal’e göre, İslam sanatının ruhu ve özü şiir, vücudu ve şekli mimaridir. Bir müslüman şehri olan Üsküp’ü bizim yapan da turkuaz kubbeleridir, mimari şehrin çeşitli yerlerine vurulmuş mühürlerdir. Bu şehrin çehresi ve ruhu bizi anlatır, Türktür. Üsküp, Osmanlı Devleti’nin kültürümüze mal ettiği ve aynı zamanda Türklüğün ve İslamiyet’in Anadolu’ya yayıldığı Osmanlı’nın ilk başkenti Bursa’nın Şar Dağı’ndaki devamıdır. Üsküp, Türlüğün ve İslamiyet’in balkanlara yayılmasında büyük role sahiptir ve bu şehir atalarımızın temiz kanlarını dökerek kazandığı bir şehirdir. Kılıçla fethedildiği için bayram günlerinde hutbe kılıç kuşanarak okunurdu. Bu fetih hatırasının ve şehitlerin yaşlı gözlerle hatırlanmasıdır. Yahya Kemal’in çok sevdiği annesi de bu toprağa, fetih hatırası olan İsa Bey Camii haziresine defnedilmiştir. Böylece milli hatıra ile şahsi hatıra birleşir. Ama “öz vatanda bizim” olan Üsküp, artık bizim değildir. Şairimiz ondan ayrılmanın hüznünü derinden hisseder. Fakat biz onda olmasak da artık o bizim içimizdedir.
KAYNAKÇA:
1.Yetiş, K. (2013). Edebiyatımızın Zirvesindekiler: Yahya Kemal Beyatlı. Akçağ Yayınları: Ankara.
2.Çetin, N. (2013). Bütün Eserleri 2: Yahya Kemal Kitabı. Akçağ Yayınları: Ankara.
3. Ayvazoğlu, B. (2008). Eve Dönen Adam Yahya Kemal (Ansiklopedik Biyografi). Kapı Yayınları: İstanbul.